«Իմ հայ երեխաները». ի՞նչ էր կատարվում երկրաշարժից հետո Մոսկվայի մանկական հիվանդանոցում
1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժից հետո շատերը ձեռք մեկնեցին Հայաստանին: Նրանց ու աղետից հրաշքով փրկվածների մասին շատ դեպքերում իմանում ենք տարիներ անց: Լոիզ ֆիշեր-Ռուգեի «Իմ հայ երեխաները» փաստավավերագրական գրքում նրանից մի քանիսի պատմություններն են:
Սպիտակի երկրաշարժից 33 տարի անց Վանուհի Բաղմանյանի ջանքերով հայերեն թարգմանվել ու լույս է տեսել Լոիզ ֆիշեր-Ռուգեի «Իմ հայ երեխաները» փաստավավերագրական գիրքը:

«Կյանքս միշտ լի է եղել անակնկալներով ու արկածներով: Սակայն ես պատրաստ չէի այն սոսկումին, երբ Ամանորից կարճ ժամանակ առաջ Մոսկվայի մի մանկական հիվանդանոցում առաջին անգամ հանդիպեցի երկրաշարժից խեղված երեխաներին:Նրանցից մի քանիսը կյանքի համար էին պայքարում»,-հենց այսպես է «Իմ հայ երեխաները» գիրքը սկսում հեղինակը:

Գիրքը 1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժից հետո Մոսկվայի «Հանրապետական մանկական կլինիկական հիվանդանոց» տեղափոխված հայ երեխաների ու նրանց օգնություն հասած բժիշկների պատմությունն է: Հեղինակի համար սա նաև ինքնակենսագրական է:

Լրագրող ամուսնու հետ աշխարհի տարբեր քաղաքներում եղած Լոիզ Ֆիշերը, որը սիրում էր ամուսնուն ուղեկցել տարբեր հարցազրույցների ժամանակ, այդ տարի Մոսկվայում էր: Հենց այդպես դեկտեմբերի 7-ի երկրաշարժից հետո հայտնվեց մոսկովյան հիվանդանոցում ու ականատեսը դարձավ Գյումրիից, Սպիտակից ու Նալբանդից տեղափոխված երեխաների տառապանքին ու նրանց բուժող անձնակազմի սխրանքին:

«Մենք երկրաշարժից հետո Գյումրի չենք եկել. շատ էինք ուզում գալ, բայց մեզ ասացին` մնացեք հիվանդանոցում, դուք այստեղից էլ կարող եք ամենաբարդ խնդիրներ ունեցող երեխաներին օգնել: Երկրաշարժից 13 օր անց միայն Ռուսական պետական մանկական կլինիկական հիվանդանոց տեղափոխեցին երեխաների առաջին խմբին` միանգամից 165 երեխա։ Վիրահատարանից միայն 4 օր անց դուրս եկանք,- պատմում է բժիշկ, պրոֆեսոր Օլգա Լայշևան` ավելացնելով,–անփորձ էի, 28 տարեկան: Վախեցած էի, դժվար էր շատ, բայց նաև իմ ամենաերջանիկ օրերն էին, քանի որ կարող էի օգնել այդ երեխաներին»:

Ի դեպ, գրքում մի ամբողջ գլուխ նվիրված է Օլգային ու նրա գործընկերներին:
Այնտեղ ոչ միայն երեխաների պատմությունն է, այն դրվագները, որոնք նույնիսկ հերոսներն են մոռացել, այլ այն նվիրական աշխատանքը, որ օր ու գիշեր կատարում էր հիվանդանոցի անձնակազմը:
«Ասես երեկ լիներ։ Ես այդ ժամանակ 14 տարեկան էի. Գյումրու թիվ 2 դպրոցից մեզ տեղափոխեցին նախ Երևան, ապա Մոսկվայի մանկական հիվանդանոց: Մենք երկար բուժում ստացանք այդ հիվանդանցում: Լոիզ ֆիշեր-Ռուգեն ամբողջ օրը մեզ հետ էր, և ինքը ոչ թե հյուր կամ գրող էր մեզ համար, այլ մեր բոլորի տան անդամն էր»,- պատմում է «Գյումրի» բժշկական կենտրոնի գլխավոր բժիշկ Արմեն Խաչատրյանը, որի մասին հեղինակն իր գրքում պատմել է:
Մոսկվայի հիվանդանոց տեղափոխված երեխաները ոչ միայն բժշկական օգնություն ստացան, այլ նաև հոգեբանական լուրջ աջակցություն:
«Իմ սեփական երեխաները երբեմն խանդում են «իմ հայ երեխաներին»»,–ժպտում է Լոիզ ֆիշեր-Ռուգենը։
Հավելենք, որ գերմանա-ամերիկյան հեղինակի «Իմ հայ երեխաները» գրքի բնօրինակը գերմաներենով լույս է տեսել 1989 թվականին՝ Գերմանիայում։