Հոկտեմբերի 10-ին Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնում կկայանա Նարեկ Մանուչարյանի «ԱՐՄԵՆ» կինովիպակի շնորհանդեսը։ Այս առիթով NewsVoice.am-ը զրուցել է երիտասարդ գրողի հետ։ 

***Ասում են՝ լավագույն ստեղծագործությունները ծնվում են բուռն ապրումներից և զգացողություններից հետո։ Երբեմն երջանկությունից և վերելքներից, երբեմն էլ վայրէջքներից, տառապանքներից և կորուստներից։ Նարեկ, ինչի՞ց հետո ծնվեց «Արմեն»-ը։

—Արմենի գաղափարը վաղուց կար՝ մինչև 44-օրյա պատերազմը։ Այն պիտի լիներ կա՛մ պիես, կա՛մ կարճամետրաժ ֆիլմի սցենար։ Պատերազմի օրերին զգացողությունների տարափ էր մոտս, անդադար գրելու ցանկություն կար։ Հենց էդպես «Արմեն»-ը կարճամետրաժ ֆիլմի սցենարից վերածվեց վիպակի, բայց նոյեմբերի 9-ից հետո մնաց կիսատ։ Որոշել էի ֆայլը ջնջել համակարգչից, բայց, Փառք Աստծո, չարեցի։ Պարտությունը զգացմունքային ևս մի հարված էր, սառը ցնցուղ, ուտոպիայից կտրուկ անցում դեպի հակաուտոպիա։ Ես կյանքում առաջին անգամ սարսափելի արժեքավոր բան էի պարտվել։ Հավատացեք, ուզում էի գետնի տակն անցնել, հիշում էի մեր տղերքի դեմքերը, որոնք էլ չկային ու սարսռում։ Մոտ տարի ու կես գրքին մոտ չեմ գնացել։ 2022 թ-ի գարնանն ինչ-որ ֆայլ էի փնտրում ու պատահաբար տեսա «Արմեն»-ը։ Կարոտով բացեցի ու սկսեցի կարդալ, կարդալ, էլի, էլի, սկսեցի գրել․․․ Պատմել, որ հիասթափված եմ եղել, բայց հետ եմ եկել, պատմեցի ապրումներիս, վախերիս, սիրուս, մենությանս մասին ու հասկացա, որ գիրքն ավարտեցի։

***Նարեկ, առհասարակ պատերազմի մասին դժվար է խոսել․․․ Այն, կարծես, բաց վերք լինի, որը սուր ցավում է, անգամ երբ դրան չես դիպում․․․ Արդյո՞ք պատերազմի մասին գրելը հեշտ եղավ։

—Եթե գրեի միայն ու միայն պատերազմի մասին, գուցե դժվար լիներ ու չկարողանայի։ Չեմ պատկերացնում՝ ինչպես կարելի է խոսել ու գոնե ամեն երկրորդ նախադասության մեջ սեր չդնել։ Ես գրել եմ սիրո մասին, որի համար պատերազմում են։ Ինձ համար սերը թե ապրելակերպի, թե ստեղծագործելու պարագայում չափանիշ է, նշաձող։

***Նարեկ, կարելի՞ է համարել, որ հետպատերազմյան քաոսի և փոթորկումների ժամանակ«Արմեն»-ը քեզ համար խարիսխ դարձավ՝ խաղաղվելու և սթափվելու։

—«Արմեն»-ը, կարծես, ամենահարազատս լինի՝ բոլոր հարազատներիս համախումբը, որի հետ կարող եմ կիսվել ու չվախենալ։ Գիտե՞ք, ոչ թե խաղաղվելու խարիսխ դարձավ , այլ ավելի փոթորկեց, լրջացրեց ինձ, հայկականացրեց, ամրացրեց, ու ես հասկացա, որ սա պարտավո՛ր եմ մարդկանց ցույց տալ։

***Ի՞նչ կա «Արմեն»-ում, որ չես գտնի աշխարհի ոչ մի գրքում։

—Աշխարհի բոլոր գրքերը չեմ կարդացել, իհարկե, բայց «Արմեն»-ում ժամանակ առ ժամանակ աշխարհի մերժումը կա։ Սեփական ամրոցում փակվելու ու պատերն ուսումնասիրելու ցանկությամբ էի լցված ու հիմա էլ նույնն եմ զգում։ Ես իմ զգացմունքներում նոր Հայաստան եմ բացահայտել։ Մասնագիտությամբ ռեժիսոր եմ, բայց շատ  թատրոններ ինձ էլ հետաքրքիր չեն, որովհետև զզվել եմ աշխարհանման պոռնկատուն հիշեցնող կամ հայի մասին պոռնիկի լեզվով պատմող ներկայացումներից։ Ես հերոսներ եմ ուզում տեսնել բեմերում, որոնք, ցավոք, հիմա աղավաղված, տձև կերպարանքներով են մեր բեմերում։ Ինչքան էլ մենք փորձենք աշխարհին մտերիմ լինել, պահ է գալիս, որ հայաթում ընգերներիդ ու «ճշտի» հետ կանգնելն ամենացանկալին է։ Իսկ ո՞վ ասաց, որ դրանից արվեստ քամել չի կարելի, ո՞վ ասաց, որ օրինակ՝ Սերգս՝ մանկությանս ընկերը, հերոս չէ։ Ըհը, գտա ձեր հարցի պատասխանը՝ աշխարհի այլ գրքերում, հավանաբար, Սերգերս չկան։

*** Լավ գրքի հետ հանդիպումը կարող է փոխել մարդու աշխարհընկալումն ու մտածողությունը։ Ի՞նչ կփոխի քո «Արմեն»-ը ընթերցողի մեջ։

—Երևի թե այն, ինչ իմ մեջ փոխեց։ Հուսով եմ․․․ Ես հայ տղա եմ, հայի զավակ, հայ քեռի, հայ հոպար, հայ եղբայր, հայ ընկեր, ապագայում պիտի դառնամ հայ ամուսին, հետո հայ պապա․․․ Հայ լինելուց փախչելը խաբեություն է, անհնար է դրանից խուսափելը։ Ինձ ինքնակործանման չգնացող, Արարատի երկրի իրական տիրոջ զգացումով հայերն են դուր գալիս․․․ Ես հային եմ ուզում սիրահարվել, կայուն ընտանիք ունենալ։ Էս ամենի մասին խոսել եմ գրքում, ու ոտքերի վրա ամուր կանգնած ճիշտս սա է։ 

*** Յուրաքանչյուր ստեղծագործող, երբ հանրությանը ներկայացնում է իր աշխատանքը, սրտի ամենաթաքուն անկյունում ինչ-որ սպասելիքներ ունի։ Ի՞նչ ես դո՛ւ սպասում "Արմեն"ից

—Երդվում եմ, շա՜տ եմ ուզում ինձ կարդան։ Ուզում եմ՝ ինձ կարդան, որ բացահայտվեմ, լսեմ այն, ինչ չգիտեի իմ ու գրիս մասին։ 

Զրուցեց Աննա Ավետիսյանը